۳/۰۶/۲۶
یک استکان چای، برای ساکنِ سرزمینِ قهوه
یکی از هنرمندانی که اگر اینجا یادی از او نکنم ناکام از دنیا رفتهام، «فِرناندو میرلس» (Fernando Meirelles) بزرگکارگردانِ هیئتی برزیلی است. مردی که با فیلمهایی محدود توانسته شهرتی جهانی پیدا کند. حدودا هفت هشت فیلم سینمایی که فقط پنج تایش به اِکرانِ جهانی رسیده. «میرلس» پیش از ورودِ دیرهنگامِ خود به عرصهی سینما تعدادی فیلم کوتاه و مستند ساخته است و همچنین از علایقش (چه پیش از ورود به سینما و چه _متاسفانه_ پس از ورودش به سینما) کار بیهودهای مثل سریالسازی است که وقت و انرژیِ بسیاری را از او میگیرد. حداقل اگر من یک کارگردانِ ۵۹ ساله اهل سائو پائولو بودم این کار را نمیکردم و سعی میکردم بیشتر با فیلم سینمایی حرفم را به هیئتیهای جهان برسانم.
به جز شاخصهی هیئتی بودن (که در تصویر هم مشخص است) میتوان گفت میرلس یکی از چهرههای برجستهی «سینمای اجتماعی» است. او از آندسته هنرمندانیست که برای ساختن فیلمهایش به جز «انگیزه»، «دلیل» هم دارد. فیلمسازی به مثابه روایتِ مردم. روایتِ رنجهای مردم. روایت زیباییها و زشتیهای جامعه. آنهم جامعهی امروز، بیدروغ و بینقاب.
بیشک «شهر خدا» مهمترین و زیباترین فیلم فرناندو میرلس است. این فیلم همچنین از بهترین فیلمهایی است که در دهههای اخیر ساخته شده است و توانسته محبوبیت بالایی را در بین مخاطبانِ حرفهای و عمومیِ سینما کسب کند؛ تا آنجا که در لیست ۲۵۰ فیلمِ برترِ سایت آیامدیبی رتبه ۲۱ را به دست آورده! رتبهای که برای یک فیلم غیرتجاری و غیرهالیوودی عالی است.
هرچند درمورد اینکه «شهر خدا» هیئتیتر است یا «باغبانِ وفادار»؛ بین بسیاری از اهالی مناطق مرکز و جنوبِ شهرهای تهران، قم، بوشهر و اهواز اختلاف نظر وجود دارد، اما همه صاحبنظرانِ این عرصه بر این باورند که ضدآمریکائیترین، ضداسرائیلیترین و مخصوصا ضد انگلیسیترین فیلم استاد فرناندو میرلس، «باغبان وفادار» است. طعنهی ظریف و غیرمستقیمی که فرناندو (جایی که کسی فکرش را نمیکند) به اسرائیل میزند واقعا تماشایی، ستودنی و سه امتیازیست. این فیلم یک عاشقانهی واقعا زیباست.
از دیگر آثارِ مهم میرلس باید به فیلمِ «کوری» اشاره کرد که بر اساسِ رمانِ معروفِ کوریِ مرحوم ژوزه ساراماگو {این یادداشت خوب را جناب «دیوانه» هنگامی که در «به رنگ آسمان» مهمان بودند نوشتند} ساخته شده است. پ ن : فرناندو میرلس در کنار ژوزه ساراماگو.
فیلم سینمایی «360» آخرین فیلمی است که از میرلس به چشمِ جهانیان آمده. فیلم خوبی که به خوبیِ دیگر کارهای او نیست، ولی باز هم فیلمِ خوبی است. علیایحال اینجا مایلم اشارهای به یکی از شخصیتها با بازیِ بازیگرِ مراکشیالاصل و مسلمانِ فرانسوی «جمال دبوزه» کنم. بیشک بسیاری از مسلمانها، مسلمانزادهها و عربهای عالمِ سینما در غرب بیشترین خدمت را به دشمنانِ خود کردهاند و بیشترین خیانت را به خاستگاهِ خود. چه بسیار نقشِ «تروریستِ خشنِ مسلمان» یا «تروریستِ عرب» که در فیلمهای تجاریامنیتیِ مغرب زمین توسطِ خود عربها و مسلمانها اجرا شدهاند. داشتم به این فکر میکردم جمال دبوزه به عنوانِ بازیگری عرب و مسلمان، امروز در فرانسه و کلا سینمای غرب چهرهای متمایز، محترم و پذیرفته شده است؛ در حالیکه پروندهی هنریاش هم مثل بسیاری از عربها و مسلمانهای سینمای غرب کثیف نیست. جمال دبوزه در 360 نقش یک مسلمان را دارد، مسلمانی که دچار خطا و اشتباه است، اما سرانجام به اسلام خیانت نمیکند. نه بازیگر در نقشش، نه دبوزه در قبولِ بازیگریاش. یادم باشد حتما درمورد بازیهای دبوزه، یا لااقل درباره فیلمِ درخشانِ «روزهای افتخار» (که هر مسلمانی باید ببیندش) بنویسم.
از بحث اصلی دور نشویم؛ اینجا امتیاز آیامدیبی و خودم را درباره آن پنج فیلمِ مهم فرناندو میرلس مینویسم:
فیلمشناسیِ فرناندو میرلس
«خدمتکار» (۲۰۰۱)«Maids»
امتیاز آیامدیبی: 7/2
نظر من: ندیدمش استثنائا
_______________________________________
«شهر خدا» (۲۰۰۲)«City Og God»
امتیاز آیامدیبی: 8/7
نظر من: 10
_______________________________________
«باغبانِ وفادار» (۲۰۰۵)«The Constant Gardener»
امتیاز آیامدیبی: 7/5
نظر من: 10
_______________________________________
«کوری» (۲۰۰۸)«Blindness»
امتیاز آیامدیبی: 6/6
نظر من: 9
_______________________________________
«۳۶۰» (۲۰۱۱)«360»
امتیاز آیامدیبی: 6/1
نظر من : 7
_______________________________________
یک قطعه از موسیقیِ متنِ «باغبانِ وفادار»
موسیقیِ متن فیلم «باغبانِ وفادار» «The Constant Gardener» اثر آقای «آلبرتو ایگلسیاس»
در مجموع موسیقیِ جاندار، خاص و زیبایی است. اما قطعهی بینظیری در این
موسیقی هست که تصمیم دارم به عنوانِ هدیه تقدیم کنم. من این قطعه را از
اولینبارکه فیلم را دیدم جدا کردم و سالهای سال است که باهاش رفاقت دارم.
نام قطعه «کُفبیرو» است. یک دفعه برای یکی از دوستانِ آفریقائیام هم پخشش
کردم ولی نتوانست کمکِ زیادی کند. علیایحال خوانندهی این قطعه
بزرگترین خواننده کنیایی یعنی آقای «ایوب اوگادا» است. (چون بخش زیادی از
فیلم در کنیا اتفاق میافتد). یعنی شما را به شنیدن یک موسیقیِ اصیلِ
آفریقایی (البته با تنظیمی جهانشمولتر) دعوت میکنم.
دانلود قطعه کُفبیرو (Kothbiro) از موسیقیِ متن فیلمِ باغبان وفادار با صدای ایوب اوگادا
